Kosova në krizë ekonomike: Koha për t’u përballur me të vërtetën

Potenciali njerëzor nuk mjafton kur mungon prodhimi, industria, eksporti dhe, mbi të gjitha – besimi.

Shkruan: Arianit Koci

Në Kosovë flitet shumë për forcën dhe aftësinë e njerëzve të këtij vendi. Me të drejtë: ky vend ka energji, talent, resurse dhe një rini që mund të ndërtojë ekonominë më të gjallë të rajonit. Por kjo energji nuk aktivizohet me deklarata optimiste, apo me interpretim kreativ të statistikave.

Potenciali njerëzor – me rininë si shtyllë kryesore – çlirohet me vizion politik, dije profesionale dhe një ambient ku qytetari dhe investitori ndihen të mbrojtur, të respektuar dhe të çmuar.

Sot, fatkeqësisht, kjo energji mbetet e mbyllur, e akumuluar, dhe askush nuk po arrin ta lirojë.

Kriza është reale, dhe qytetari e ndjen çdo ditë

Nuk duhet ekspertizë e lartë ekonomike për ta parë se Kosova po kalon një krizë të thellë.
Çmimet rriten. Pagat ngecin. Investitorët po hezitojnë të vijnë, disa po largohen. Të rinjtë po e braktisin vendin me ritme alarmante. Bizneset po tkurren, prodhimi mezi ekziston, eksportet mbesin simbolike.

Kjo krizë nuk është abstrakte; ndihet në treg, në tryezën familjare, në faturat mujore. Dhe, akoma më e rëndë: ndihet mungesa e shpresës.

Në këtë situatë shfaqen përpjekje për ta zbukuruar realitetin me interpretime statistikash që nuk i shërbejnë askujt. Kur e vërteta zëvendësohet me iluzione, humbet orientimi i një shoqërie të tërë.

Faktet janë të qarta, pavarësisht propagandës

Publikut i duhet thënë e vërteta: shifrat që u qarkulluan ditëve të fundit për ekonominë tonë nuk përputhen me të dhënat e FMN-së. Sipas World Economic Outlook (prill 2025), rritja ekonomike ishte 4.4% për vitin 2024 dhe pritet të bjerë në 3.9% këtë vit.

Edhe këto shifra, që duken “pozitive”, janë të pamjaftueshme për një ekonomi me bazë kaq të ulët. Nëse si shtet synojmë t’i kapim e tejkalojmë fqinjët, nëse synojmë të bëhemi realisht vend i zhvilluar, rritja jonë duhet të jetë së paku 10% në vit – dhe kjo kërkon transformim, jo retorikë.

Në anën tjetër, krahasimet me Gjermaninë janë groteske; disa zgjodhën ta krahasojnë Kosovën me këtë shtet përmes një shifre të vetme rritjeje.

Mos të harrojmë: Gjermania ka ekonomi 420 herë më të madhe, PBB për frymë 8 herë më të lartë, dhe eksporte 1,500 herë më të mëdha se Kosova.

Një krahasim i tillë nuk është argument. Është mashtrim.

Sfida jonë nuk është statistike — është strukturore

Problemi i Kosovës nuk është rritja prej 4%. Problemi është se:
— nuk kemi prodhim,
— nuk kemi industri,
— nuk kemi eksport,
— nuk kemi siguri juridike,
— nuk kemi stabilitet politik,
— nuk kemi politika që nxisin sipërmarrjen dhe kapitalin.

Për më tepër, ekonomia e jonë nuk po krijon vende pune të qëndrueshme. Nuk po e rrit standardin e jetesës. Nuk po e ndal shpërnguljen e të rinjve. Dhe, fatkeqësisht, po karakterizohet me rrjedhje apo ikje të investimeve nga Kosova.

Në vend të iluzioneve, politika duhet të krijojë hapësirë për njerëzit që mund ta çlirojnë potencialin e Kosovës

Kosova nuk do të zhvillohet me potencialin e deklaruar të politikanëve. Asnjë politikan nuk e zhvillon vendin vetëm me ambicie personale. Kosova do të përparojë vetëm atëherë kur udhëheqësit tanë t’i vë në ballë njerëzit e duhur: profesionistë, vizionarë dhe të pakorruptueshëm — që dinë të çlirojnë, por edhe ta stimulojnë potencialin e ndrydhur të vendit.

Prandaj, këto zgjedhje nuk duhet të jenë garë premtimesh. Duhet të jenë garë ekipesh. Garë kompetencash. Garë vizionesh.

Besimi është valuta që i mungon Kosovës sot

Asnjë vend nuk ecën përpara pa besim. Asnjë reformë nuk funksionon pa besim. Asnjë ekonomi nuk gjallërohet pa besim në institucionet, në drejtësinë dhe në të ardhmen e vendit.

Historia e çdo vendi të suksesshëm e dëshmon një gjë të thjeshtë: zhvillimi nis vetëm kur qytetari beson se ia vlen të qëndrojë.

Dhe sot, sfida jonë më e madhe nuk është rritja. Është pikërisht kjo: t’i kthejmë besimin qytetarit.

Vetëm atëherë Kosova nis të ecë përpara.