Çfarë duhet të dini për gishtin që bllokohet dhe “shkrep”

Gjendja e njohur si “gishti që shkrep” ose tenosinoviti stenozues mund ta vështirësojë ndjeshëm jetën e përditshme – nga zgjimi në mëngjes deri te puna e zakonshme. Fatmirësisht, ekzistojnë metoda efektive trajtimi që mund të rikthejnë lëvizshmërinë dhe të ulin dhimbjen

Pothuajse secili prej nesh ka ndier ndonjëherë një lloj ngurtësimi në mëngjes, por ndjesia kur gishti ngec në pozicion të përkulur dhe më pas lirohet me një “klikim” të dhimbshëm është diçka krejt tjetër. Ky fenomen, i njohur në mjekësi si tenosinovit stenozues, dhe popullarisht si “trigger finger” apo “gishti që shkrep”, është pasojë e një procesi inflamator që prek tendinën dhe mbështjellësen e saj.

Tendinat që përkulen në gishta rrëshqasin nëpër kanale fibroze të ngushta; kur ndodh inflamacion, tendina trashet dhe lëviz më vështirë nëpër to. Me kalimin e kohës, në vetë tendinën mund të formohet një nyjëzë e vogël që e përkeqëson pengesën mekanike. Simptomat nuk kufizohen vetëm në “klikimin” karakteristik – ato shpesh shoqërohen me dhimbje dhe ndjeshmëri në bazën e gishtit të prekur, në anën e pëllëmbës.

Ngurtësia është më e theksuar në mëngjes ose pas periudhave të gjata pa lëvizje, ndërsa në raste më të rënda gishti mund të mbetet plotësisht i “kyçur” në pozicion të përkulur, duke kërkuar ndihmën e dorës tjetër për t’u zgjidhur, transmeton Telegrafi.

Ndonjëherë në bazën e gishtit mund të preket edhe një gungë e vogël nën lëkurë.

Edhe pse mund t’i ndodhë kujtdo, statistikat tregojnë se “trigger finger” nuk shfaqet në mënyrë të barabartë te të gjithë. Është tendinopatia më e zakonshme e fleksorëve të dorës, dhe shumë më shpesh prek gratë, rreth 75% e rasteve. Më i shpeshti është në moshën 52–62 vjeç. Rreziku është më i lartë tek ata që kryejnë lëvizje të përsëritura të kapjes apo shtrëngimit të fortë, si dhe tek personat që përdorin mjete dore që vibrojnë. Megjithatë, shkaku nuk është gjithmonë mekanik.

Kjo gjendje lidhet shpesh edhe me sëmundje kronike: vlerësohet se 5–20% e pacientëve me diabet zhvillojnë “trigger finger”, ndërsa rrezik të shtuar kanë edhe ata me artrit reumatoid, giht ose çrregullime të gjendrës tiroide. Më së shpeshti preken gishti i madh, gishti i mesëm dhe ai i unazës, por nuk është e rrallë që të shfaqet në disa gishta njëherësh, madje edhe në të dy duart.

Si trajtohet?

Qasja ndaj trajtimit varet nga ashpërsia dhe kohëzgjatja e simptomave, por zakonisht fillohet me metoda konservative. Hapi i parë është pushimi – shmangni çdo aktivitet që e përkeqëson, si shtrëngimi i fortë i objekteve. Përdorimi i dorezave të buta me jastëk mund të ndihmojë gjatë punës. Mjeku mund të rekomandojë mbajtjen e një udheze (shinat), veçanërisht gjatë natës, për ta mbajtur gishtin të shtrirë dhe për t’i dhënë tendinës mundësi të pushojë e të ulet inflamacioni.

Për lehtësimin e dhimbjes dhe inflamacionit përdoren ilaçe antiinflamatore josteroidale (NSAID), të cilat mund të merren nga goja ose të aplikohen lokalisht në formë kremi apo flasteri. Ushtrimet e buta të shtrirjes ndihmojnë në ruajtjen e lëvizshmërisë, por duhet shmangur stërvitja me topa shtrëngues, sepse mund të irritojë më tej tendinën. Nëse masat fillestare nuk japin rezultat, hapi tjetër janë injeksionet me kortikosteroide, të cilat kanë treguar efikasitet të lartë. Ilaçi injektohet drejtpërdrejt në mbështjellësen e tendinës, duke ulur shpejt inflamacionin dhe ënjtjen, dhe duke i lejuar tendinës të lëvizë lirshëm.

Efekti mund të zgjasë më shumë se një vit, dhe në shumë raste simptomat zhduken plotësisht.

Është thelbësore të konsultoheni në kohë me mjekun e familjes ose specialistin. Diagnoza vendoset zakonisht vetëm me ekzaminim klinik dhe bisedë për simptomat; radiografitë apo ekzaminimet shtesë rrallë janë të nevojshme. Nevoja për trajtim në kohë është e rëndësishme, sepse moskujdesi mund të çojë në dëmtim të përhershëm të tendinës dhe deformim të gishtit.

Kur kërkohet ndërhyrje kirurgjikale?

Në rastet kur metodat konservative nuk japin rezultat ose simptomat janë që në fillim shumë të rënda, rekomandohet ndërhyrja kirurgjikale. Ekzistojnë dy qasje kryesore:

Procedura me gjilpërë (perkutan) – më pak invazive, realizohet me anestezi lokale, ku me një gjilpërë thyhet indi i trashur që pengon lëvizjen e tendinës.
Përdorimi i udhëzimit me ultratinguj e rrit saktësinë dhe suksesin e procedurës.

Operacioni i hapur – përmes një prerjeje të vogël në pëllëmbë, kirurgu pret pjesën e ngushtuar të mbështjellëses së tendinës (të quajtur A1 pulley). Kështu hiqet përfundimisht pengesa mekanike dhe tendina lëviz menjëherë lirshëm. Operacioni bëhet me anestezi lokale, zgjat shumë pak, dhe pacientët mund të lëvizin gishtin pothuajse menjëherë pas ndërhyrjes.

Roli i fizioterapisë dhe parandalimit

Pavarësisht metodës së trajtimit, fizioterapia luan rol kyç në rikuperim dhe ruajtjen e funksionit të dorës. Fizioterapisti mund të përdorë laser, ultratinguj ose terapi magnetike për të ulur inflamacionin dhe për të nxitur shërimin e indeve.

Ushtrimet e shtrirjes dhe mobilizimit të kyçeve janë të rëndësishme për të ruajtur gamën e plotë të lëvizjeve dhe për të shmangur ngurtësinë. Po aq e rëndësishme është edhe edukimi i pacientit për ergonominë dhe shmangien e lëvizjeve që kanë shkaktuar problemin, për të parandaluar përsëritjen e simptomave.

Kuptimi i gjendjes dhe pjesëmarrja aktive në trajtim janë rruga më e mirë drejt shërimit të suksesshëm dhe të qëndrueshëm të funksionit të dorës. /Telegrafi/Periskopi/