Cilat vende evropiane kanë shërbimin ushtarak të detyruar?

Disa nga anëtarët më të mëdhenj të NATO-s në Evropë po lëvizin për të forcuar ushtritë e tyre profesionale përmes skemave të shërbimit kombëtar vullnetar, raporton BBC, transmeton Periskopi.

Ushtritë e mëdha të rekrutuara ishin një tipar i shteteve të NATO-s gjatë Luftës së Ftohtë, por ato u zvogëluan në madhësi pas rënies së Bashkimit Sovjetik.

Megjithatë, pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 dhe lufta e vazhdueshme atje kanë ndezur frikën e një sulmi të mundshëm rus ndaj NATO-s në të ardhmen.

Këtu shohim se si po zhvillohet kjo fushatë e re rekrutimi midis 30 shteteve anëtare evropiane të NATO-s, shumë prej të cilave ende kanë ushtri rekrutimi.

Kush rekruton?

Rekrutimi është në fuqi për nëntë nga shtetet e NATO-s në Evropë: Danimarka, Estonia, Finlanda, Greqia, Letonia, Lituania, Norvegjia, Suedia dhe Turqia.

Në Turqi, e cila ka ushtrinë e dytë më të madhe në aleancën e sigurisë pas SHBA-së, burrat midis moshës 20 dhe 41 vjeç janë të detyruar të kryejnë shërbim ushtarak për gjashtë deri në 12 muaj.

Në krahasim, Norvegjia rekruton si burra ashtu edhe gra, përgjithësisht për 12 muaj. Kroacia planifikon të rifusë rekrutimin vitin e ardhshëm – do të bëhet i detyrueshëm për burrat e moshës 19 deri në 29 vjeç të kryejnë dy muaj trajnim bazë ushtarak.

Anëtarët e tjerë të NATO-s nuk rekrutojnë, por kanë ushtri profesionale. Mbretëria e Bashkuar, e cila rivalizon Francën ose Gjermaninë në forcën ushtarake konvencionale (dhe është i vetmi shtet i NATO-s në Evropë së bashku me Francën që ka armë bërthamore), mbështetet në një ushtri profesionale.

Është unike midis anëtarëve të NATO-s për rekrutimin e të miturve – 16-vjeçarët mund të bashkohen me pëlqimin e prindërve.

Shqipëria, Çekia, Hungaria, Italia, Luksemburgu, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Portugalia, Sllovakia, Sllovenia dhe Spanja kanë gjithashtu ushtri profesionale.

Islanda nuk ka forca të rregullta ushtarake, megjithëse Roja Bregdetare e saj kryen disa detyra mbrojtëse.

Kush po kërkon vullnetarë?

Vetëm këtë muaj, ministria e mbrojtjes e Belgjikës u dërgoi letra 17-vjeçarëve duke i ftuar ata të bëhen vullnetarë për rreth 2,000 euro në muaj. Skema e shërbimit ushtarak vullnetar, që pritet të fillojë vitin e ardhshëm, synon të rrisë numrin e rezervistëve në ushtri nga një grup prej rreth 6,000 në 20,000. Fqinji i Belgjikës, Holanda, nisi shërbimin ushtarak vullnetar në vitin 2023, ndërsa kërkonte të mbështeste forcat e saj të armatosura profesionale. Polonia, e cila ka një nga ushtritë më të mëdha të NATO-s, nisi trajnimin bazë ushtarak vullnetar njëmujor në vitin 2024. Këtë vit, Kryeministri Donald Tusk njoftoi planet për të futur “trajnim ushtarak në shkallë të gjerë për çdo mashkull të rritur” në vend. “Po flasim për nevojën për të pasur një ushtri prej gjysmë milioni në Poloni, përfshirë rezervistët”, tha ai. Në vitin 2020, Bullgaria prezantoi shërbimin ushtarak vullnetar për qytetarët deri në moshën 40 vjeç për një periudhë gjashtëmujore dhe Rumania planifikon të sjellë shërbimin ushtarak vullnetar katërmujor vitin e ardhshëm.

Si planifikon Gjermania të ndërtojë ‘ushtrinë më të fortë të Evropës’?

Gjermania i dha fund shërbimit të detyrueshëm ushtarak në vitin 2011. Parlamenti i saj tani ka votuar në favor të vendosjes së shërbimit ushtarak në bazë vullnetare. Nëse situata e sigurisë përkeqësohet ose nëse paraqiten shumë pak vullnetarë, mund të merret në konsideratë një formë e shërbimit të detyrueshëm ushtarak. Ligji i ri do të kërkojë që të gjithë burrat 18-vjeçarë të plotësojnë një pyetësor duke pyetur nëse janë të gatshëm dhe të aftë të bashkohen me forcat e armatosura, dhe që nga korriku i vitit 2027, t’i nënshtrohen një ekzaminimi mjekësor për të përcaktuar përshtatshmërinë e tyre. Nëse shpërthen lufta, ushtria do të jetë në gjendje të përdorë pyetësorët dhe ekzaminimet mjekësore për rekrutët e mundshëm. Kancelari Friedrich Merz ka thënë se dëshiron të krijojë “ushtrinë më të fortë konvencionale në Evropë”. Plani është të zgjerojë forcat e armatosura nga 183,000 personel aktiv aktual në 260,000 deri në vitin 2035 – plus 200,000 rezervistë. Studentët në rreth 90 qytete në të gjithë vendin morën pjesë në një grevë shkollore më 5 dhjetor në shenjë proteste kundër këtij veprimi, me disa që përdorën sloganin “Mos u bëni mish për top”. Një sondazh i kohëve të fundit i Forsa-s mbi opinionin publik gjerman për revistën Stern sugjeroi se ndërsa pak më shumë se gjysma e të anketuarve favorizonin shërbimin e detyrueshëm, kundërshtimi u rrit në 63% midis të rinjve të moshës 18 deri në 29 vjeç.

Çfarë u ofrohet adoleshentëve francezë?

Franca, e cila hoqi rekrutimin ushtarak 25 vjet më parë, aktualisht ka rreth 200,000 personel ushtarak dhe 47,000 rezervistë të tjerë. Një skemë e re parashikon shtimin e vullnetarëve në strukturë. Të rinjtë dhe të rejat do të ftohen të shërbejnë për 10 muaj trajnim ushtarak me pagesë. Ky “shërbim kombëtar” i ri do të hyjë në fuqi gradualisht nga vera e ardhshme, kryesisht për 18 dhe 19-vjeçarët, të cilët do të marrin të paktën 800 euro (700 £) në muaj. Fillimisht, numri do të kufizohet në 3,000 vitin e ardhshëm, por ky numër duhet të rritet në 50,000 deri në vitin 2035. “E vetmja mënyrë për të shmangur rrezikun është të përgatitemi për të”, tha Presidenti Emmanuel Macron ndërsa njoftonte planin. “Ne duhet të mobilizohemi, duke mobilizuar kombin për të mbrojtur veten, për të qenë gati dhe për të mbetur i respektuar.” Sondazhet sugjerojnë se një shumicë e madhe e publikut favorizon shërbimin ushtarak vullnetar. Një sondazh i Elabe zbuloi se 73% e mbështetën masën. Të rinjtë – të moshës 25-34 vjeç – ishin më pak mbështetësit, por edhe në këtë grupmoshë kishte një shumicë prej 60%.

Po pjesa tjetër e Evropës?

Shtetet e tjera të Evropës ndjekin qasje të ndryshme për plotësimin e ushtrive të tyre. Ndër shtetet e BE-së që nuk i përkasin NATO-s: Austria ka një sistem shërbimi të detyrueshëm ushtarak për burrat e moshës 18 deri në 35 vjeç, të cilët duhet të shërbejnë për rreth gjashtë muaj ose të marrin pjesë në shërbim alternativ. Gratë mund të shërbejnë vullnetarisht. Qiproja ka shërbim të detyrueshëm ushtarak për të gjithë qytetarët meshkuj mbi 18 vjeç, së bashku me disa nga ata që janë me prejardhje qipriote. Gratë mund të regjistrohen vullnetarisht pasi një ligj u miratua në parlament në prill. Si Republika e Irlandës ashtu edhe Malta kanë ushtri profesionale. Në Zvicër, një vend jo anëtar i BE-së, qytetarët meshkuj të moshës 18 deri në 30 vjeç duhet të shërbejnë në ushtri, ose të bashkohen me mbrojtjen civile ose një shërbim alternativ civil. Javën e kaluar, votuesit zviceranë hodhën poshtë gjerësisht një propozim për të zgjeruar shërbimin kombëtar – në ushtri, ekipet e mbrojtjes civile ose forma të tjera – për gratë.