Intervista në “The Paris Review” e Michel Houellebecq
Intervistë e zhvilluar në vitin 2010 nga Susannah Hunnewell. Intervistës i janë hequr disa pjesë që mendojmë se janë jo fort interesante për lexuesin, për shkak edhe të limiteve në gjatësinë e tekstit.
INTERVISTUESJA
Kush janë paraardhësit tuaj në letërsi?
HOUELLEBECQ
Tash vonë kam menduar për këtë gjë. Përgjigjja ime gjithmonë ka qenë se unë jam ndikuar nga Baudelaire, Nietzsche dhe Schopenhauer, nga Dostoyevski dhe, pak më vonë, nga Balzac-u. Kjo është e vërtetë. Këta janë njerëz që unë i admiroj. Poashtu i dua poetët romantikë si puna e Hugo-së, Vigny-së, Musset, Nerval, Verlaine dhe Mallarme, për bukurinë e veprës së tyre dhe për intenzitetin emocional tmerrues që e përçojnë. Por, kam nisur të mendoj se mos edhe ajo që kam lexuar si fëmijë ishte me rëndësi.
INTERVISTUESJA
Ju jeni adhurues i madh edhe i reformistëve të shekullit XIX, veçanërisht i Auguste Comte, themeluesit të Pozitivizmit.
HOUELLEBECQ
Shumica e njerëzve e konsiderojnë Comte-in të palexueshëm për shkak se ai e përsëritë vetveten deri në pikën e çmendurisë. Dhe nëse flasim me terme mjekësore, ai nuk ishte larg çmendurisë. Për aq sa e di, ai është i vetmi filozof që provoi të bënte vetvrasje. Ai e hodhi veten në lumin Seine, për shkak se iu thye zemra. E nxorën dhe i kaloi gjashtë muaj në një sanitorium. Ky ishte babai i Pozitivizmit, që konsiderohet si maja e racionalizmit.
INTERVISTUESJA
E keni njëfarë kualifikimi shkencor. Pasi e mbaruat shkollën e mesme, ju e studiuat agronominë. Çka është agronomia?
HOUELLEBECQ
Është gjithçka që ka të bëj me prodhimin e ushqimit. Projekti i fundit që e kam bërë kishte të bënte me hartën bimore të Corsicës, qëllimi i së cilës ishte të gjeja vendet ku mund të kulloteshin delet. Pata lexuar në shkollë një broshurë që thoshte se studimi i agronomisë mund të të hapë rrugë për shumë drejtime tjera, por doli se kjo ishte qesharake. Shumica e studentëve përfundojnë në agrikulturë; ka pak përjashtime. Dy prej shokëve të klasës time u bën priftërinj, merreni me mend.
INTERVISTUESJA
Çfarë të bëri që të shkruaje novelën e parë, Whatever – për një programues kompjuterësh dhe shokun e tij të frustruar seksualisht?
HOUELLEBECQ
Në asnjë novelë nuk e kam marrë mesazhin se të hyje në pjesën e tregun e punës ishte si të hyje në varr. Prej kur punësohesh, asgjë nuk ndodh dhe ti duhet të shtiresh se të intereson puna që e bën. Dhe, për më shumë, kur disa njerëz kanë jetë seksuale dhe disa të tjerë jo, kjo ndodh vetëm për shkak se disa janë më tërheqës se të tjerët. Unë doja të pohoja se fakti që disa njerëz nuk kanë jetë seksuale, nuk është për shkak të arsyeve morale, por sepse ata janë të shëmtuar. Kur e thua, tingëllon qartë, dhe unë doja ta thoja këtë.
INTERVISTUESJA
Çka mendoni për martesën?
HOUELLEBECQ
Mendoj se ekziston një konstrast i madh, për shumicën e njerëzve, ndërmjet jetës në universitet ose shkollë të mesme – ku iu bjen të takojnë shumë njerëz – dhe momentit kur hyjnë në tregun e punës, ku rrallë e takojnë ndokënd. Jeta bëhet e mërzitshme. Dhe si rezultat i kësaj, ata martohen që të kenë jetë personale. Mund ta elaboroj më tej, por mendoj se të gjithë e kuptojnë këtë.
INTERVISTUESJA
Pra, martesa është vetëm një reaksion për…
HOUELLEBECQ
Një vetmi shumë të madhe.
INTERVISTUESJA
Çfarë doni që të realizohet më së miri në novelat tuaja?
HOUELLEBECQ
Dua që të kem skena që janë, siç thuhet në anglisht, “zemërthyese”.
Kjo është ajo që më pëlqen në letërsi. Për shembull, faqet e fundit të Vëllezërit Karamzov, nuk mund t’i lexoj pa qarë. As nuk mund t’i mendoj pa qarë. Kjo është ajo që më pëlqen në letërsi – aftësia për t’ju bërë që të qani. Janë dy komplimente që më pëlqejnë. “Më bëri të shkrehem në vaj,” dhe “E lexova për një natë. S’mund të ndalesha.”
INTERVISTUESJA
Me shumë skena të seksit keni marrë vëmendje të madhe në media.
HOUELLEBECQ
Nuk besoj që ka shumë skena seksi në novelat e mia. Dhe nuk mendoj se ato skena i kanë shokuar njerëzit. Ajo që i shokonte njerëzit ishte se unë merresha me dështakët në seks. Kam folur për seksualitetin, pa mburrje. Më e shumta, e kam përshkruar një realitet bazik: një preson i mbushur me dëshira seksuale që nuk mund t’i përmbushë ato. Kjo është ajo që njerëzit nuk duan ta dëgjojnë. Seksi supozohet të jetë pozitiv. Të treguarit e frustrimeve seksuale merret për gjë të pahijshme. Por kjo është e vërteta. Dhe pyetja e vërtetë është, kujt i lejohet të bëj seks? Nuk e kuptoj, për shembull, si ia dalin të mbijetojnë mësuesit, me gjithë këto vajza të reja alarmante. Kur gratë bëhen turiste seksuale, kjo bëhet edhe më e fshehur, më e turpshme dhe tabu sesa kur e bëjnë burrat. Sikur një profesoreshë grua t’i mëshojë një studenti në kofshë, kjo është edhe më keq, edhe më e pafolshme.
INTERVISTUESJA
Një refren konstant i novelave tua është se paratë dhe seksi janë vlerat dominuese të kësaj bote.
HOUELLEBECQ
E çuditshme. Jam pesëdhjetë vjeçar dhe ende s’e kam ndarë mendjen nëse seksi është apo s’është i mirë. Kam dyshime edhe për paratë. Është e çuditshme sesi konsiderohem si një shkrimtar ideologjik. Më duket se më së shumti i parashtroj dyshimet sesa mendimet. Kam bindje të caktuara. Për shembull, fakti që ju mund të paguani një vajzë, është një gjë e mirë. Nuk mund të mohohet kjo. Shenjë e qartë progresi.
INTERVISTUESJA
Mendon për prostitutat?
HOUELLEBECQ
Po. Unë jam pro prostitucionit.
INTERVISTUESJA
Pse?
HOUELLEBECQ
Sepse çdokush del i fituar. Nuk më interesn personalisht, por mendoj se është gjë e mirë. Shumë anglez dhe amerikanë paguajnë për këtë. Ata janë të lumtur. Vajzat janë të lumtura. Bëjnë shumë para.
INTERVISTUESJA
Si e dini se vajzat janë të lumtura?
HOUELLEBECQ
Flas me to. Është paksa e vështirë sepse ato nuk flasin anglisht, por unë flas me to.
INTERVISTUESJA
Po ideja se këto vajza janë viktima dhe detyrohen nga rrethanat ta bëjnë atë gjë?
HOUELLEBECQ
Nuk është e vërtetë. Jo në Tajlandë. Është idiotësi të kesh mendime të këtilla.
INTERVISTUESJA
Thonë se jeni i rreshtuar djathtas politikisht sepse e kundërshtoni liberalizmin e të gjashtëdhjetave. Çka mendoni për këtë interpretim?
HOUELLEBECQ
Unë mendoj se nuk mund të bëhet asgjë lidhur me ndryshimet e mëdha sociale. Është për të ardhur keq që familja po zhduket. Mund të thuash se kjo e rritë dhimbjen njerëzore. Por, s’mund të bësh asgjë për këtë. Ka dallim ndërmjet meje dhe reaksionarëve. S’kam asnjë interes në të kthyerit e kohës pas, sepse mendoj se kjo nuk mund të ndodhë. Ju veç mund të vështroni dhe të përshkruani gjërat. Jam pajtuar me Balzacun kur thoshte se qëllimi i vetëm i novelës ishte të tregonte tragjedinë e prodhuar nga ndryshimi i vlerave. Është ekzagjërese në mënyrë argëtuese nga ana e tij. Por kjo është ajo që bëj: e tregoj tragjedinë që pasoi liberalizimin e vlerave.
INTERVISTUESJA
Keni thënë se jeni, jo vetëm fetarisht ateist por edhe politikisht. A mund ta elaboroni qëndrimin tuaj?
HOUELLEBECQ
Nuk besoj shumë se politika e ndikon historinë. Mendoj se faktorët më të mëdhenj janë teknologjik dhe nganjëherë, jo shpesh, religjioz. Nuk mendoj se politikanët e kanë një rëndësi të vërtetë historike, përveç rasteve kur provokojnë katastrofa të mëdha të stilit të Napoleonit. Poashtu nuk mendoj se individët mund ta ndikojnë lëvizjen shoqërore. Kjo bindje gjendet në të gjitha veprat e mia. Po flisja këtë mëngjes rreth Belgjikës, një vendi që nuk dëshiron të punojë. Dhe askush nuk e kupton pse, nga një këndvështrim psikologjik, sepse belgët duken simpatikë dhe duan t’i çojnë gjërat përpara. Dhe prapë, kanë ngecur. Vendi i tyre po zhduket. Kështuqë jemi të shtrënguar të besojmë se ka forca sociologjike që nuk mund të shpjegohen me termet e psikologjisë individuale.
INTERVISTUESJA
Përsëri në lidhje me prostitutat: thatë se është një ide e mirë – çka nëse ka sulme terroriste edhe në Malajzi, një tjetër vend mysliman me shumë prostituta për Perëndimorët?
HOUELLEBECQ
Islami duhet të zhduket. Ndryshe, kjo nuk funksionon.
INTERVISTUESJA
Në një botë perfekte, sipas jush, ka prostitucion dhe jo islam?
HOUELLEBECQ
Unë nuk fola për botën perfekte. Thash që nuk do të ishte keq të ishte ashtu.
INTERVISTUESJA
Çfarë mendoni për stilin tuaj?
HOUELLEBECQ
Kam fjali të një gjatësie mesatare me shumë shenja pikësimi. Me fjalë tjera, fjalitë i kam të mesme, dhe mund të shkurtohen në forma të ndryshme. Një gjë që njerëzit e urrejnë janë ndajfoljet. Mua më pëlqejnë. Dhe ka diçka tjetër, në lidhje me stilin, që vjen nga fakti se jam poet. Redaktorët gjithmonë duan t’i heqin përsëritjet. Mua më pëlqejnë ato. Përsëritja është pjesë e poezisë. Kështuqë, unë s’hezitoj që ta përsëris vetveten. Në fakt, mendoj se jam novelisti më përsëritës i ditëve të sotme.
INTERVISTUESJA
Keni shkruar se burim i frymëzimit për ju, janë rrëfimet që iu tonë njerëzit për jetën e tyre. Duket se, njerëzit e huaj pëlqejnë të rrëfehen para juve.
HOUELLEBECQ
Mendoj se mund të isha bërë një prej psikiatërve më të mirë në botë sepse e jap mirë përshtypjen e të qenit joparagjykues. Që nuk është krejt e vërtetë. Nganjëherë shokohem nga ajo që më tregohet. Vetëm se, nuk e shfaq.
INTERVISTUESJA
Çka mendoni sa i përket mundësisë që një grua dhe një burrë të dashurohen?
HOUELLEBECQ
Mund të them se pyetja nëse dashuria ekziston në novelat e mia, luan të njëjtin rol sikurse pyetja se a ekziston zoti në novelat e Dostojevskit.
INTERVISTUESJA
Dashuria mund të mos ekzistojë?
HOUELLEBECQ
Kjo është pyetja e momentit.
INTERVISTUESJA
Çka po e shkakton zhdukjen e saj?
HOUELLEBECQ
Ideja materialiste se jemi vetëm, jetojmë vetëm dhe do të vdesim vetëm. Kjo nuk përkon aq me dashurinë.
INTERVISTUESJA
Novela juaj, The Possibility of an Island, përfundon me një botë të braktisur të populluar nga klonë vetmitarë. Çka iu bëri që ta imagjinonit një të ardhme kaq të zymtë për njerëzimin – të cilët klonohen para se ta arrijnë moshën e mesme?
HOUELLEBECQ
Jam i bindur se feminizmi nuk është korrekt. Origjina e të keqes aktualisht është shumë më e ndyrë dhe nuk guxon as emrin t’ia thuash, sepse është e urrejtur nga njerëzit në moshë. Çështja e shtypjes ndërmjet burrit dhe gruas është relativisht dytësore – e rëndësishme, por prapë dytësore – krahasuar me atë që përpiqem të kapë në atë novelë, që është se jemi bllokuar në një botë fëmijësh. Fëmijësh të vjetër. Zhdukja e trashëgimisë nënkupton që një i moshuar sot është veç një gërmadhë e papërdorshme. Gjëja që e vlerësojmë si më të vlefshmen, është rinia, që nënkupton se jeta automatikisht bëhet depresive, sepse jeta konsiston, në të plakurit.
INTERVISTUESJA
Në hyrjen e kësaj novele, ju e përmendni një gazetare që iu frymëzoi idenë për novelë. A mund ta shpjegoni këtë?
HOUELLEBECQ
Ishte një moment i çuditshëm. Isha në Berlin në një kafene pranë liqenit, duke pritur që të intervistohesha. Ishte qetë. Dhjetë e mëngjesit. Nuk ishte askush. Dhe gazetarja gjermane vjen, dhe për çudi, nuk sillet normalisht. Nuk e kishte marrë inçizuesin dhe nuk mbante shënime. Tha “E kam parë një ëndërr në të cilën ju ishit në një kabinë telefoni pas fundit të botës, dhe po flisnit me të gjithë njerëzimin pa e ditur nëse po iu dëgjonte ndokush.” Ishte si të përshkruante një film me zombi.
INTERVISTUESJA
Dhe kjo iu çoi në premisën e librit tuaj: një klon që e shkruan një gazetë për pasardhësit e tij.
HOUELLEBECQ
Kam menduar për situatën: Jam në një kabinë telefoni, pas bota merr fund, dhe duket se po flas duke mos e ditur nëse po flas vetmevete veç sa për ta dëgjuar zërin tim apo me ndokënd. Kjo më është dukur një metaforë e mrekullueshme për të gjitha novelat e mia. Ideja më mori kohë që të bëhej frytdhënëse. E shkruajta të tretën novelë, në ndërkohë. Pastaj e bleva një banesë në jug të Spanjës dhe qëndrva deri në janar atje, kur nuk ishte askush. Isha në atë plazh të shkretuar që më jepte përshtypjen e të qenët i vetmuar pasi njerëzimi kishte marrë fund. I shkrova faqet e para. Dhe për shumë kohë, nuk shkrova asgjë tjetër.
INTERVISTUESJA
Çfarë iu pengon që t’i jepeni asaj që keni thënë se e konsideroni rrezikun më të madh, që është të rrini në një kënd turivarur duke përsëritur papushim se gjithçka ta shpifë?
HOUELLEBECQ
Për momentin, dëshira për të qenë i dashur mjafton që të më shtyej në veprim. Dua që të më duan pavarësisht gabimeve që bëj. Nuk është e saktë që jam provokator. Një provokator është dikush që thotë gjëra të cilat nuk i mendon, veç sa për të shokuar të tjerët. Unë mundohem të them gjëra që i mendoj. Dhe kur e kuptoj se gjërat që i mendoj do të shkaktojnë pakënaqësi, nxitem ta them me një entuziazëm më të madh atë gjë. Dhe thellë thellë, dua të më duan pavarësisht asaj.
Por, nuk garantoj se kjo do të zgjasë.
INTERVISTUESJA
Çfarë mendon për botën anglosaksone?
HOUELLEBECQ
Mund të them se kjo botë e shpiku kapitalizmin. Ka kompani private që garojnë për të dërguar mesazhe, për të mbledhur mbeturina. Seksioni financiar i gazetave është shumë më i trashë se në Francë.
Një gjë tjetër që e kam vërejtur është se burrat dhe gratë janë më të palidhur me njëri tjetrin. Kur shkon në restorant, për shembull, sheh gra që kanë dalë bashkë. Francezët, nga ky këndshikim, janë mjaft latinë. Një darkë vetëm për gra ose vetëm për burra, do të konsiderohej e mërzitshme. Në një hotel në Irlandë, kam parë një grup djemsh duke folur rreth golfit, në një tavolinë. Ata u larguan dhe pas tyre erdhën një grup vajzash që po flisnin për tjetërçka. Është sikur të ishin specje të ndara që takohen kohë pas kohe, për t’u shumuar. Është një varg që më pëlqen shumë në një novelë të Coetzee. Një prej karakterëve mendon se e vetmja gjë që me të vërtetë e intereson vajzën e tij lezbike është reçeli me dardha gjembore. Lezbianizmi është një pretekst. Ajo dhe partnerja e saj nuk bëjnë seks por ia kushtojnë jetën dekorimit dhe gatimit.
Mbase ka diçka të vërtetë në pohimin se gratë, në fund të fundit, do të mbesin të interesuara vetëm për perde dhe reçele.
INTERVISTUESJA
E burrave? Çfarë mendoni se iu intereson atyre?
HOUELLEBECQ
Bythët. Më pëlqen shumë Coetzee. Edhe ai i thotë gjërat brutalisht.
INTERVISTUESJA
Kush do të thoshit se është familja juaj në letërsi?
HOUELLEBECQ
Mund të habiteni, por unë jam i bindur se përkas familjes së madhe të Romanticizmit.
INTERVISTUESJA
Cili është definicioni juaj i romantikut?
HOUELLEBECQ
Romantiku është dikush që beson në lumturinë e pafundme. Që beson në dashuri. Dhe gjithashtu beson në shpirt, i cili është shumë ngulmues brenda meje, ani pse kurrë s’kam ndaluar së thëni të kundërtën për të.
INTERVISTUESJA
Ju besoni në lumturinë e pafundme dhe të përjetshme?
HOUELLEBECQ
Po. Dhe nuk po e them këtë për të provokuar
përktheu: periskopi.com
